Östrojen eksikliği osteoporoz ve cilt yaşlanmasına yol açıyor, erkekte sperm hareketliliğini, kadında cinsel isteği azaltıyor. Tiroid azlığında ise kalp hızı ve refleksler yavaşlıyor. Kırışıklık, gerdan sarkması, göz altı torbalarının sorumlusu ise büyüme hormonu. İşte daha bilinmeyen birçok önemli ayrıntı…
Uzun ve sağlıklı yaşam için sağlıklı bir kalp-damar sistemi ve hormon dengesi gerekiyor. Hormonlara vücudumuzun gizli patronları denilebilir. Herhangi bir hormonun azlığı veya fazlalığı hastalığa yol açıyor. Bu nedenle hormon dengesi sağlanmalı, vücutta eksik olanlar yerine konulmalı. Örneğin kadınlarda menopoz döneminde östrojen hormonunun azalması cinsel isteği azaltıyor, osteoporoz ve kalp hastalıklarına davetiye çıkarıyor.
Hormon dengesinin yaşlanma üzerinde de etkili olduğuna değinen Prof. Dr. Mithat Yılmaztürk, “Eğer hormonlar gençleştirici ve yaşlılıkta yaşam kalitesini iyileştirici etki yapıyorsa bireye özel, hekim denetiminde replasman (yerine koyma) tedavisinin mantığı vardır” diyor.
Uzun yaşamda kalp ve damar sağlığının önemi büyük. Kalp-damar sağlığı nasıl korunabilir?
Öncelikle doğru beslenmek gerekiyor. Spor, yeterli uyku, sigara ve alkolden uzak durmak, obezite varsa bunu tedavi etmek, hormon replasmanı, vitamin-mineral ve fitokimyasal takviyesi gerekiyor. Genç kalmak için sağlıklı kalp ve damar sistemine ihtiyacımız var. Kalp ve beyin enfarktüsü damar hastalığının ağır klinik şekilleridir.
Kötü beslenme kişiyi 12 yaş ihtiyarlatır, iyi beslenme ise 12 yaş gençleştirir. Gençleşme planındaki en önemli adım kalp ve damarları korumak. Bunun için doymuş yağlar ve balık dışında et az tüketilmeli. Balık dahil tüm etler kolesterol içerir (90 gram balıkta 63 mg. kolesterol, 90 gram derisiz tavuk ya da hindide 74 gram kolesterol vardır). Ancak balık etinde bulunan Omega 3 yağ asitleri, balıktaki kolesterolün zararını önler.
Diş bakımı da önemli
Bol meyve ve sebze tüketilmeli. Kabuklu deniz ürünleri yenebilir ancak işlenmiş et ürünleri (sosis, salam, pastırma vb.), sakatat (karaciğer, böbrek, beyin vb.) uzak durulması gereken besinler. En çok kolesterol yumurtanın sarısında vardır. Yumurtanın beyazında ise kolesterol yoktur. Bol meyve ve sebze, tahıl ürünleri, kuru baklagiller, balık tüketilmeli. Spor yaparak stresten uzaklaşmak mümkün. Diş bakımına özen gösterilmeli. Çünkü yapılan araştırmalar, dişteki bakterilerin arterlerde iltihap ya da lokal ödeme yol açtığını ve buralarda yağ toplanmasına neden olduğunu gösteriyor.
Hormonlarla yaşlanma arasında nasıl bir bağlantı bulunuyor?
Hormon sisteminin dengesi bozulursa organizma içindeki iletişim de bozulur. Bu da yaşlanmayı başlatır. Hormonlar arasındaki denge, genç ve dinamik kalmak için çok önemli bir koşul. Bu nedenle vücudumuzda eksik olan hormonlar varsa yerine konulmalı. Örneğin kadındaki östrojen hormonu osteoporozu önler, kalp hastalıkları riskini azaltır, beyin fonksiyonunu iyileştirir, libidoyu artırır, saçları gürleştirir, cilt kalitesini iyileştirir, antioksidan etkisi vardır.
Östrojen erkeklerde ise osteoporozu önler, dölleme yeteneğinden sorumludur, az olduğunda sperm hareketliliği azalır, kalp enfarktüsünden korur, derinin elastikiyetini ve saçların sıklığını sağlar, damarları korur. Enerji hormonu DHEA ise stres hormonu kortizolün yapımını azaltır, enerji verir, mental fonksiyonu iyileştirir, yağ dokusunu azaltır, immün fonksiyonu iyileştirir ve kalp dolaşım hastalığı riskini azaltır.
Tiroid hormonu dengesizliği nasıl sonuçlara yol açıyor?
Kalp, kas ve sinir fonksiyonu, beyin, kemikler, saç ve deriye kadar tüm organlar tiroid hormonunun direkt uyarıcı etkisi altındadır. Bu hormon yetersizliğinde kalp atımları yavaşlar, fazlalığında ise hızlanır. Hormon azlığında refleksler yavaşlar. Tiroid bezi fazla çalışırsa kanda düşük, az çalışırsa yüksek kolesterol saptanır. Yetersizliğinde gelişme geriliği ve kısa boy olur; aşırı olması halinde ise çabuk büyüme ve kemik gelişiminin erken yaşlarda durması söz konusu.
Büyüme hormonunun etkisi nedir?
Büyüme hormonunun (hGH) yapımı özellikle derin uyku sırasında artar. Bu nedenle ‘insan uykuda büyür’ veya ‘güzellik uykusu’ deyimleri söylenir. Büyüme hormonu eksikliğinde gençlerde ve yaşlılarda kas kütlesinde azalma, yağ dokusunda artma, kemik yoğunluğunda azalma, sportif kapasitede azalma, kan yağlarında anormal değerler ve yaşam kalitesinde düşüş meydana gelir. Büyüme hormonu, vücudun genç kalmasında en büyük potansiyeli olan hormondur. Bedensel gençlik ve enerji sağlayan hormonların başında gelir. Sürekli yorgun olan birinde bu hormonun azlığı söz konusu olabilir. Hormon tedavisiyle güç ve enerji depolayabilir kişi. Bu hormon vücut yağlarını azaltır, karnı düzleştirir. Cilt yaşlanması da hormon dengesindeki bozukluğa bağlı olarak meydana gelir. Kırışıklıklar, gerdan sarkması, gözaltı torbaları, cilt sarkmasında bu hormonun eksikliğinin rolü vardır.
Büyüme hormonunun azlığı nasıl anlaşılır? Belirtileri nelerdir?
Çalışmaya karşı isteksizlik, sosyal ilişkilerde azalma, yaşama sevincinde azalma, eskiye göre çabuk yorulma, cinsel istekte azalma, uykusuzluğun başlaması, spor yapılmasına rağmen yağ dokusunda fazlalık olması ve ciltte kırışıklıktan anlaşılır.
Melatoninin önemi nedir?
Melatonin, doğal uykuyu sağlar. İmmün sistemi kuvvetlendirir. Stres hormonu kortizole karşıt etki yapar. Seksüel enerjiyi artırır, meme kanserini önler. Bu, gece salgılanan bir hormondur. Karanlığın başlamasından sonra salgılanmaya başlar, gece yarısı en yüksek düzeye ulaşır. Hava aydınlandığında melatonin düzeyi düşer. Sigara ve alkol gece içilirse melatonin salgılanmasını önler.
Vücudu yenileyen mucizevi besinler
Hormonları dengeleyen yiyecekler:
– Ekmek, gevrek ve tahıllar: Arpa, esmer pirinç, bulgur, karabuğday, darı, yulaf, müsli, mısır unu, çavdar, tam tahıllı pide.
– Pilav, makarna: Horozibiği, esmer pirinç, tapyoka, kuskus, tam tahıllı makarna, yabani pirinç.
– Baklagiller: Tüm fasulyeler, mercimek, börülce, miso (soya sosu), nohut, soya fıstığı, kırık bezelye, tempe, tofu.
– Sebze: Tüm patatesler, taze bezelye, kahverengi mantar, yeşil bezelye, edame, keten tohumu, fıstık ezmesi, yerfıstığı, haşhaş tohumları, susam tohumları, ayçekirdeği, ceviz.
– Kuruyemiş, tohumlar: Badem, Brezilya fındığı, Cashew (mahun cevizi), fındık.
Genetik devreleri yenileyen yiyecekler
– Meyve: Böğürtlen, yabanmersini, kiraz, kırmızı yabanmersini, frenküzümü, üzüm, nar, kuru erik, ahududu, kırmızı elma, çilek.
– Sebze: Pancar, patlıcan, mor renkli hindiba.
– İçecek: Yeşil ve siyah çay (günde 3-4 bardak), listedeki meyvelerden herhangi birinin suyu, kırmızı şarap, beyaz şarap.
– Baharat (limitsiz): Tüm yeşil yapraklı otlar, nane, zencefil, köri, tarçın, kakule, yenibahar.
DNA’yı yapılandıran yiyecekler
– Proteinler: Tavuk, süzme peynir, yumurta, balık (vejetaryenler için baklagiller), sosis, az yağlı ya da diyet peyniri, et, sakatat, tofu, hindi.
– Süt ürünleri: Kefir, az yağlı süt, yumuşak peynir, soya sütü, yoğurt.
– Yağlar: Kanola, macadamia fındığı, zeytinyağı, susam, salata sosları, tereyağı, margarin.
